Engelli bireylerin araç kullanabilmesi için birtakım resmi işlemlerin yapılması gerekmektedir.Bilindiği üzere herhangi bir sağlık sorunu olmayan bireyler aile hekimlikleri,kamu veya özel sağlık kuruluşlarından alacakları sürücü olabilir ifadesi yer alan sağlık raporları ile sürücü belgelerini rahatlıkla alabilmeltedir.
Ancak engelli bireyler için süreç biraz daha uzun ve zahmetli olmaktadır.Özellikle ÖTV muhafiyeti de işin içine girince birtakım resmi işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Engelli bireylerin sürücü belgesi alabilmesi için yapması gereken işlemler Sağlık Bakanlığınca çıkrarılmış olan Sağlık Raporları Usül ve Esasları Hakkında Yönerge ile belirlenmiştir.
Not: Engelli sürücü belgesi ile birlikte ÖTV indiriminden de yararlanmak isteyen bireylerin mutlaka öncesinde Engelli Sağlık Kurulu Raporu almaları gerekmektedir.
Engelli Sağlık Kurulu Raporu
Engelli sürücü adayları öncelikle engel durumunu ve oranını gösteren engelli sağlık raporu almak için Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarından birine müracat eder.Bu raporda kişinin engel durumu belirtilir.Ancak tertibatlı araç kullanımı ile ilgili olarak tertibat kodu ve sürücü belgesi sınıfını belirleme yetkisi il sağlık müdürlükleri bünyesinde oluşturulan komisyona ait olduğundan ÖTV istisnasına esas işlemlerde kişi adına düzenlenmiş Engellilik Sağlık Kurulu Raporu, sürücü belgesinde veya Sürücü Adayı/Sürücü Sağlık Raporunda (IV. Kısım) belirtilen tertibat kodları birlikte değerlendirilir.
ÖTV istisnasından yararlanarak araç alımına yönelik Engellilik Sağlık Kurulu Raporlarında aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
a) Hem alt, hem üst ekstremitede veya her iki alt veya her iki üst ekstremitede aynı veya farklı tür engelin bulunduğu durumlarda, ekstremitenin türü (alt/üst) ve yönü (sağ/sol) itibarıyla, her bir engel durumu ve buna karşılık gelen engel oranları ayrı ayrı belirtilir.
b) Raporun açıklama kısmına manuel vitesli bir taşıtın hareket ettirici aksamında (gaz, fren, debriyaj pedalı ve vites kolu) özel tertibat yaptırmadan taşıt kullanamayacak durumda olan engelliler için “Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir.”, özel tertibat yaptırmadan kullanabilecek durumda olan engelliler için ise “özel tertibatlı araç kullanmasına ihtiyaç yoktur” ibarelerinden biri mutlaka yazılır. Bu iki ibare dışında, “özel tertibatlı araç kullanabilir”, “otomatik vitesli araç kullanabilir”, “otomatik vitesli araç kullanması uygundur” gibi bir zorunluluğu değil, tercihi veya olasılığı ifade eden değerlendirmelere raporda yer verilmez.
c) Engellinin sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmasının gerektiği durumlarda raporun açıklama kısmına, “Sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanması gerekir” açıklaması yazılır.
ç) Raporun Zihinsel, Ruhsal, Davranışsal Bozukluklar bölümünde engelli puanı verilen kişilerde konulan tanılara açıklama olarak “vasi tayininin gerekip gerekmediği” ayrıca belirtilir.
d) Engelli raporlarına sürücü belge sınıfı, özel tertibat kodu, sürücü olunup olunamayacağına dair bir hüküm kesinlikle yazılmaz.
e) Terör, kaza, maluliyet raporları hariç olmak üzere 3 (üç) aydan kısa süreli hastanede yatarak tedavisi devam eden kişiler ile yoğun bakımda tedavisi devam eden kişiler için engelli sağlık raporu düzenlenmez. Ancak yatarak tedavisi sonrası taburculuğu planlanan hastalara taburculuk öncesinde talep halinde engelli sağlık kurulu raporu düzenlenir.
Sürücü ve Sürücü Adayları Sağlık Raporu Süreci
Engelli bireyler yukarıda belirtilen şekilde engelli sağlık kurulu raporunu aldıktan sonra ,sürücü ve sürücü adayları sağlık raporu almak başvuruda bulunması gerekmektedir.Bu rapor 4 kısımdan oluşmaktadır.
Birinci Kısım
Bu kısımda kişi bilgileri yer almaktadır.
İkinci Kısım
İkinci kısım ise aile hekimi veya özel sağlık kuruluşlarından görevli pratisyen hekim tarafından doldurulacak kısımdır.Bu kısıma yapılan muayene sonucu sürücü olabilecek bireyler için sürücü olur kutucuğu işaretlenmelidir.Diğer türlü uzman hekim muayenesi gerektriği durumlarda uzman hekime sevk kurucuğu işaretlenmelidir.
Pratisyen hekim/aile hekimi tarafından kod tablosunda belirtilen kod numaralarından yalnızca gözlük (01.01), gözlük veya kontakt lensle (01.06) kod numaraları kullanılabilir.
Üçünücü kısım sağlık tesisleri/özel sağlık kuruluşlarında görevli ilgili uzman hekimler tarafından doldurulacak kısımdır.Herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan kişiler için “2. Grup sürücü olur.” kutucuğu işaretlenmelidir. 2’nci gruptaki sınıflar, 1’inci grup sınıfları kapsamaktadır.sağlık sorunu bulunanlar için “1.Grup sürücü olur.” kutucuğu işaretlenmeli ve kod tablosundan Tabipler Tarafından Kullanılacak Kodlar başlığında uygun kodlar raporda belirtilmelidir.
Sürücü adayının özel tertibatlı araç kullanmasına karar verilmesi halinde hangi sınıf sürücü belgesi alabileceği ve kod tablosunda belirtilen kodlar yazılmadan “Komisyona sevk” kutucuğu işaretlenerek il/ilçe sağlık müdürlüğü bünyesinde kurulan komisyona gönderilir. Komisyona sevk edilen kişiler en geç 30 (otuz) gün içinde komisyona başvurmak zorundadır.
“Sürücü olamaz” kutucuğu işaretlenip sürücü olamaz kararı verilen raporlar, il/ilçe sağlık müdürlüğündeki komisyona sevk edilemez. Bu karara kişilerin itirazı halinde Yönerge’ nin 38’inci maddesi Sürücü/Sürücü Adayı Raporlarına İtiraz başlığına göre işlem tesis edilir.
- Sürücünün /sürücü adayının ilk muayenesi genel muayene yapmaya yönelik tıbbi donanım ve araç-gereçleri bulunduran uzman hekimler tarafından da yapılabilir. Bu durumda raporların ikinci kısmı veya sadece üçüncü kısmı doldurularak düzenlenen raporlarda pratisyen hekim/aile hekimi (aile hekimliği uzmanı dâhil) imzasının bulunması şartı aranmaz.
Üçüncü Kısım
Üçüncü kısımda uzman hekimler, sadece kod tablosundaki “Tabipler tarafından kullanılacak kodlar” başlığı altında yer alan kodları kullanabilir. Kod Tablosundaki Komisyon tarafından kullanılabilecek kodları kullanamazlar. (Örneğin: 10.02. Otomatik Vites vb.) Ancak Göz Hastalıkları Uzman hekimleri monoküler bozukluğu bulunan kişiler için 42.01, 42.03, 42.05, 42.06 kodlarını kullanarak sürücü sağlık raporu düzenleyebilirler. Bu kişilerin komisyona sevki zorunlu değildir.
Kontrol süreleri kod tablosuna uygun olarak belirtilir. Belirli süreler için öngörülmüş olan kontrol muayeneleri ilgili uzman hekim/hekimler tarafından yapılır ve karar raporun III. Kısmındaki sürücü kısıtları kısmına yazılır.
Dördüncü Kısım
Özel tertibatlı motorlu araç kullanılması gereken durumda il/ilçe sağlık müdürlüğü bünyesinde kurulan komisyon tarafından doldurulacak kısımdır.
İl sağlık müdürü veya görevlendireceği il sağlık müdürlüğü görevlisinin başkanlığında Ortopedi ve Travmatoloji, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, Nöroloji uzmanları ve valilikçe kamu kurum/kuruluşlarından veya ilgili meslek odalarından görevlendirilecek bir makine mühendisinden oluşan komisyon tarafından belirlenecek özel tertibat kod numarası ile hangi sınıf sürücü belgesi alabileceği aynı sağlık raporunun ilgili bölümüne yazılır. İhtiyaç duyulması halinde komisyona İç Hastalıkları, Ruh Sağlığı Hastalıkları, Kulak Burun Boğaz uzman hekimleri ve elektrik mühendisi dâhil edilir. Komisyon sürücü/sürücü adayının özel tertibat olmaksızın araç kullanabileceğine veya sürücü olamayacağına karar verebilir. Komisyon aracın tadil edilmesini müteakip sürücünün aracı kullanıp kullanamadığını kontrol edebilir.
Komisyon tarafından belirlenecek özel tertibat kodlarının, engellilik sağlık kurulu raporunda belirtilen engel durumu ile uyumlu olması gerekir.
Komisyon tarafından kişinin özel tertibat olmaksızın araç kullanabileceğine karar verilmesi halinde rapora “özel tertibat olmadan araç kullanabilir.” ibaresi yazılır, hangi sınıf sürücü belgesi alabileceği belirtilerek rapor tanzim edilir.
Komisyon otomatik vitesli araçları başkaca hareket ettirici tertibat olmaksızın kullanabilecek kişiler için 10.02 otomatik vites kodunu rapora yazar. Bu durumda komisyonun 10.02 otomatik vites kodundan başka bir özel tertibat kodunu rapora eklemesi zorunlu değildir. Ancak komisyon uygun görmesi halinde bu kişiler için kod tablosunda kısıt kodu belirleyebilir.
Komisyon başvuru olması halinde en az ayda bir kere toplanır. Komisyon kararları oy çokluğu ile alınır. Oy eşitliğinde halinde komisyon başkanının kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanır.
Sürücü ve araçlara ilişkin kod tablosu İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenmiş olup Ek-8’ de yer almaktadır. 1’den 100’e kadar olan kod numaraları Avrupa Birliği Mevzuatındaki şekliyle, 100 ve üzerindeki kod numaraları ise sadece ülkemizde kullanılacak yerel kod numaralarıdır.
İtirazlar
Engelli Sağlık Raporlarına İtiraz
Engelli Sağlık Raporlarına itiraz işlemleri; Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’in ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’in 12’nci maddesine göre yürütülür.
İl sağlık müdürlüğünce, sağlık raporu alacak kişi Yönerge eki Ek-12 Hakem Hastane Listesinde yer alan aynı veya üst roldeki en yakın sağlık hizmet sunucusuna gönderilir. İtiraz üzerinde alınan ikinci rapora itiraz süresi içinde itiraz olmaması halinde ikinci rapora göre işlem tesis edilir ve rapor kesinleşir. İlk rapor ile hakem hastane raporu kararı farklı olsa dahi itiraz olmadan Bölge Hakem Hastanesine sevke gerek yoktur.
Sağlık raporları arasında çelişki olması ve itiraz edilmesi halinde, ilk rapor için itirazda bulunulan ilin il sağlık müdürlüğü tarafından Ek-13 Bölge Hakem Hastaneler Listesi’nde yer alan ilgili branş/branşların bulunduğu en yakın hastanelerden birine sevk edilir. Bölge hakem hastanenin sağlık kurulunca verilen karar kesindir. İl sağlık müdürlüğü tarafından Bölge Hakem Hastaneler Listesi’nden hakem hastane belirlenirken ikinci raporu düzenleyen hastaneye göre itiraza konu kararın verildiği branş/branşların var ise eğitim kliniği düzeyinde olması tercih sebebidir.
İtiraza konu sağlık kurulu raporunu ilk düzenleyen hastane aynı zamanda Yönerge eki Ek-12 Hakem Hastane Listesinde yer alıyor ise kişi listede yer alan aynı veya üst roldeki diğer en yakın hastaneye sevk edilir. Rapor Bölge hakem Hastanelerinden biri tarafından düzenlenmiş ise kişi diğer en yakın bölge hakem hastanelerinden birine sevk edilir. İtiraz edilen sağlık raporu ile itiraz üzerine verilen sağlık raporundaki kararlar aynı yönde ise sağlık raporu kesinleşir. İtiraz üzerinde alınan ikinci rapora itiraz süresi içinde itiraz olmaması halinde ikinci rapora göre işlem tesis edilir ve rapor kesinleşir. İlk rapor ile hakem hastane raporu kararı farklı olsa dahi itiraz olmadan sevke gerek yoktur. Sağlık raporları arasında çelişki olması ve itiraz edilmesi halinde, en yakın farklı bir bölge hakem hastaneye, sağlık kurulu raporu tanzim edilmesi amacıyla yine il sağlık müdürlüğü kanalıyla kişi gönderilir. Bölge hakem hastanenin sağlık kurulunca verilen karar kesindir.
Sürücü Raporlarına İtiraz
Raporlara; adına rapor düzenlenen kişi, velisi, vasisi veya raporu isteyen kurum tarafından itiraz edilebilir. Rapora itiraz, raporun verildiği sağlık hizmet sunucusunun bulunduğu ya da adına rapor düzenlenen kişinin ikametgâhının bulunduğu ilin il sağlık müdürlüğüne yapılır.
Aile hekimleri muayene neticesinde sürücülüğe engel hali tespit edilen veya hakkında karar verilemeyen sürücü/sürücü adayını ilgili uzman tabip/tabiplere gönderebilir. Aile hekimlerinin bu kararına itiraz edilemez.
Raporun 3’üncü kısmına itiraz halinde il sağlık müdürlüğü kişiyi, raporun olumsuz olmasına neden olan tek branş olması durumunda ilgili branştan üç uzmanın bulunduğu, raporun olumsuz olmasına neden olan birden fazla branş olması durumunda ilgili branşlarda birer uzmanın bulunduğu Yönerge eki Ek-12 Hakem Hastane Listesinde yer alan aynı veya üst roldeki en yakın sağlık hizmet sunucusuna sevk eder. Tek branş kararlarına itirazda o branştan üç hekimin katılımı ile birden fazla branş kararlarına itirazda ise itiraz edilen branşlardan en az birer hekimin yer aldığı en az beş uzman hekimin katılımı ile oluşturulan sağlık kurulunca karar verilir.
Raporun 3’üncü kısmında uzman hekim/hekimlerin “komisyona sevk” kararlarına itiraz edilemez.
İtiraza konu sürücü raporunu ilk düzenleyen hastane aynı zamanda Yönerge eki Ek12 Hakem Hastane Listesinde yer alıyor ise kişi listede yer alan aynı veya üst roldeki diğer en yakın hastaneye sevk edilir.
İlk sağlık kurulu raporu ile itiraz sonrasında tayin edilen hakem hastanece düzenlenen ikinci sağlık raporu arasında çelişki olması halinde; Ek-13 Bölge Hakem Hastaneler Listesi’nde yer alan, itiraza konu ilgili branş/branşların eğitim kliniğinin bulunduğu en yakın hastanelerden birine, il sağlık müdürlüğü kanalıyla gönderilir. Bölge hakem hastanesince verilen karar kesin olup kişinin bu karara itiraz hakkı yoktur.
Özel tertibatlı motorlu araç kullanması gerekli görülen kişiler için özel tertibat kod numarası ile hangi sınıf sürücü belgesinin alınabileceğine karar veren il/ilçe sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararlarına (Rapor IV. Kısım) itirazlar için; en yakın il sağlık müdürlüğüne kişi sevk edilir. Sevk edilen il sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararı ile ilk komisyon kararı aynı yönde ise karar kesinleşir.
Kararlar arası çelişki olması halinde, Marmara Bölgesi için İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Ege Bölgesinde İzmir İl Sağlık Müdürlüğü, İç Anadolu Bölgesinde Ankara İl Sağlık Müdürlüğü, Akdeniz Bölgesinde Antalya İl Sağlık Müdürlüğü, Karadeniz Bölgesinde Samsun İl Sağlık Müdürlüğü, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Gaziantep İl Sağlık Müdürlüğü, Doğu Anadolu Bölgesinde Malatya İl Sağlık Müdürlüğü, hakem olarak tayin edilmiştir. Hakem tayin edilmiş il sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyon kararları kesindir, itiraz edilemez. Bölge hakem il sağlık müdürlüklerine sevkler son komisyon kararının verildiği ilin il sağlık müdürlüğünce yapılır.
Ötv İndirimi
Bu husus Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkisinde olup,alınmış olan engelli sağlık kurulu raporu iel tertibatlı araç kullanmasına karar verilen bireyler için düzenlenmiş sürücü ve sürücü adayları sağlık raporları birlikte değerlendirilmekte ve ÖTV açısından karar verilmektedir.Bu hususta Sağlık Bakanlığı veya sağlık kurulllarının bir karar yetkisi bulunmamaktadır.
Ayrıntılı bilgi için ÖTV Kanunu ve ilgili tebliğlere bakılması gerekmektedir.
